W poprzednim wpisie omówiliśmy dziedziczenie spadku po dziadkach. Może się zdarzyć także odwrotna sytuacja, w której to nastąpi dziedziczenie przez dziadków po swoich wnukach.
Spis treści:
Nie ma przeciwskazań, aby dziadkowie otrzymali spadek po swoim wnuku na podstawie testamentu. Taki testament musi być sporządzony w przewidzianej prawem formie jako testament zwykły (testament notarialny, własnoręczny oraz allograficzny) lub testament szczególny (ustny, podróżny oraz wojskowy). Oczywiście taki testament musi być uznany za ważny. O przyczynach nieważności testamentu można przeczytać tutaj.
Przepisy kodeksu cywilnego regulujące kolejność dziedziczenia na podstawie ustawy przewidziały także sytuację, w której to dziadkowie zostaną spadkobiercami. Dziadkowie dziedziczą dopiero w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy. Dziadkowie dziedziczą w częściach równych.
Przykład: Spadkodawca nie pozostawił testamentu oraz nie miał zstępnych, małżonka oraz rodzeństwa. Nadto, otwarcia spadku nie doczekali rodzice spadkodawcy. W chwili otwarcia spadku żyli dziadkowie spadkodawcy zarówno od strony matki spadkodawcy i ojca spadkodawcy (łącznie cztery osoby).
W powyższym przykładzie dziedziczyć będą dziadkowie spadkodawcy. Udział w spadku każdego z dziadków wyniesie ¼ spadku.
Należy zwrócić uwagę na to, że jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku (tj. śmierci spadkodawcy), to udział w spadku, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Okoliczność ta pozwala na uznanie, że spadkobiercą może być np. wujek, ciocia czy stryj.
Przykład: Spadkodawca nie pozostawił testamentu oraz nie miał zstępnych, małżonka oraz rodzeństwa. W chwili otwarcia spadku żyli dziadkowie spadkodawcy od strony matki spadkodawcy. Od strony ojca spadkodawcy żyła wyłącznie babcia. Dziadkowie od strony ojca spadkodawcy mieli zstępnych syna Pawła (stryj spadkodawcy) i syna Karola (ojciec spadkodawcy). Otwarcia spadku nie doczekali rodzice spadkodawcy.
W omawianym przykładzie dziedziczyć będą dziadkowie spadkodawcy, ale również syn Paweł (stryj) jako zstępny dziadka spadkodawcy, który nie dożył otwarcia spadku. Osoby te dziedziczyć będą w udziale ¼.
Podkreślenia wymaga, że w razie gdyby dziadek który nie dożył otwarcia spadku nie miał zstępnych, to jego udział spadkowy, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.
Przykład: Spadkodawca nie pozostawił testamentu oraz nie miał zstępnych, małżonka oraz rodzeństwa. W chwili otwarcia spadku żyli dziadkowie spadkodawcy od strony matki spadkodawcy. Od strony ojca spadkodawcy żyła wyłącznie babcia. Dziadkowie od strony ojca spadkodawcy nie mieli zstępnych za wyjątkiem ojca spadkodawcy. Otwarcia spadku nie doczekali rodzice spadkodawcy.
W powyższym przykładzie dziedziczyć będą wyłącznie dziadkowie. Skoro dziadkowie od strony ojca spadkodawcy nie posiadali zstępnych, to udział nieżyjącego dziadka przypadnie pozostałym dziadkom. Skutkuje to tym, że dziadkowie będą dziedziczyć w udziale 1/3.
Przed omówieniem dziedziczenia przez gminę lub Skarb Państwa należy zwrócić uwagę na kwestie dziedziczenia przez pasierbów spadkodawcy. Aby pasierbowie mogli dziedziczyć muszą zostać spełnione następujące warunki: 1) brak jest małżonka i krewnych spadkodawcy powołanych do dziedziczenia z ustawy, 2) rodzice pasierba nie dożyli otwarcia spadku (np. pasierb jest sierotą).
Pasierbowie dziedziczą po spadkodawcy w częściach równych.
Podczas dziedziczenia może dojść do sytuacji, w której cały spadek przypadnie gminie lub Skarbowi Państwa.
Gmina staje się spadkobiercą ustawowym w razie braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy. Oznacza to, że gmina dziedziczy dopiero gdy nie ma innych spadkobierców. Spadkobiercą jest gmina, w której spadkodawca zamieszkiwał przed śmiercią.
Może się zdarzyć także, że nie będzie możliwe ustalenie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce, lub miejsce to znajdowało się poza granicami Polski. Wtedy spadkobiercą ustawowym, zamiast gminy, zostanie Skarb Państwa.
Należy wskazać, że gmina oraz Skarb Państwa nie mogą odrzucić spadku, który przypadł im z ustawy. Gmina i Skarb Państwa mogą jednak odrzucić spadek przypadający im na podstawie testamentu. Istnieje możliwość przekazania majątku gminie lub Skarbowi Państwa na podstawie testamentu. Gmina i Skarb Państwa nie muszą składać oświadczenia o przyjęciu spadku, spadek taki w razie dziedziczenia ustawowego podmioty te przyjmują z mocy prawa z dobrodziejstwem inwentarza.
