Postępowanie karne co do zasady dzieli się na postępowanie przygotowawcze oraz na postępowanie sądowe. Po sporządzeniu przez organ postępowania przygotowawczego aktu oskarżenia, sprawa karna trafia do sądu, który ma możliwość jej rozpoznania w postępowaniu szczególnym, do którego należy tzw. postępowanie nakazowe. W postępowaniu tym rozstrzygnięcie zapada poprzez wydanie wyroku nakazowego. Sprzeciw od wyroku nakazowego wydanego w sprawie karnej to sposób na zaskarżenie tego orzeczenia.
Aby sprawa karna mogła zostać rozpoznana w postępowaniu nakazowym, muszą zostać spełnione łącznie następujące elementy:
Gdy spełnione są powyższe przesłanki, sąd może wydać wyrok nakazowy, jeżeli na podstawie zebranych w toku dochodzenia dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą dla sądu wątpliwości.
Wyrok nakazowy wydaje sąd na posiedzeniu bez udziału stron. Oznacza to, że sąd nie informuje oskarżonego o terminie takiego posiedzenia. Następnie, sąd ma obowiązek doręczyć oskarżonemu i jego obrońcy wydany w sprawie karnej wyrok nakazowy, ponieważ ma obowiązek umożliwić im obronę. Doręczenie wyroku nakazowego następuje wraz z aktem oskarżenia oraz z pouczeniem o możliwości oraz sposobie zaskarżenia tego wyroku.
Środkiem zaskarżenia wyroku nakazowego jest sprzeciw.
Zgodnie z treścią art. 506 § 1 kodeksu postępowania
karnego oskarżonemu i oskarżycielowi
przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do sądu,
który wydał wyrok nakazowy,
w terminie zawitym 7 dni od doręczenia tego wyroku.
Sprzeciw od wyroku nakazowego wydanego w sprawie karnej wniesiony przez oskarżonego lub przez jego obrońcę powoduje, że orzeczenie to traci moc, czyli mamy sytuację taką jak gdyby wyroku tego nigdy nie wydano. Oznacza to, że sprawa jest następnie prowadzona w postępowaniu zwyczajnym. Ponadto, sąd który wydał wyrok nakazowy – po skutecznym wniesieniu sprzeciwu – nie jest następnie związany jego treścią.
Wymaga wskazania, że orzekanie w postępowaniu nakazowym możliwe jest także w sprawach o wykroczenia.
