Wcześniej na naszym blogu pisaliśmy już o przyjęciu i odrzuceniu spadku. W tym wpisie postaram się odpowiedzieć na pojawiające się wśród klientów pytanie, kiedy odrzucenie spadku może być nieskuteczne. Z poniższego tekstu dowiesz się:
Na wstępie przypomnijmy, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku może złożyć osoba, która ma dziedziczyć po zmarłym, tj. spadkobierca. Oświadczenie takie można złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia, gdy osoba dowiedziała się o fakcie, że ma dziedziczyć. Oświadczenie takie należy złożyć przed sądem lub notariuszem.
Osoba składająca oświadczenie o odrzuceniu spadki musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych w innym bowiem wypadku jej oświadczenie będzie nieskuteczne. Ponadto za bezskuteczne może zostać też uznane oświadczenie osoby, która odrzuciła spadek doprowadzając tym samym do pokrzywdzenia swoich wierzycieli, o ile wierzyciele skutecznie zakwestionują takie odrzucenia w procesie sądowym.
Odrzucenie spadku. Kiedy odrzucenie spadku może być nieskuteczne
Tak jak wskazano powyżej oświadczenie takie będzie nieskuteczne, czyli nie wywoła skutków prawnych. Osobami nieposiadającymi pełnej zdolności do czynności prawnych są: małoletnie dzieci (czyli poniżej 18 roku życia) oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie albo częściowo.
W przypadku małoletnich dzieci oświadczenie o odrzuceniu spadku w ich imieniu będą najczęściej składali rodzice bądź też opiekunowie prawni w sytuacji, gdy nie będą tego mogli zrobić rodzice (np. nie żyją albo zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej. Jednocześnie do złożenia takiego oświadczenia wymagane będzie uzyskanie przez rodzica bądź opiekuna zgody sądu opiekuńczego na jego złożenie. Bardziej szczegółowo tą kwestię opiszę w osobnym wpisie.
Jeżeli spadkobiercą jest natomiast osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie albo częściowo, to w jego imieniu oświadczenie o odrzucaniu spadku złożyć powinien opiekun (ubezwłasnowolnienie częściowe) bądź kurator (ubezwłasnowolnienie całkowite). W tym przypadku dla złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku konieczna będzie zgoda sądu opiekuńczego.
W tym przypadku mamy do czynienia ze spadkobiercą, który ma pełną zdolność do czynności prawnych i złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku. Jednocześnie ten spadkobierca jest dłużnikiem innej osoby/osób i nie posiada wystarczającego majątku na spłatę długów, a przy tym wie lub podejrzewa, że aktywa spadku przekraczają jego pasywa.
Innymi słowy spadkobierca swoim oświadczeniem pozbawia wierzyciela możliwości zapłaty długu z masy spadkowej. Taki wierzyciel, którego wierzytelność, nawet niewymagalna, istniała w chwili odrzucenia spadku, może doprowadzić do sytuacji, w której oświadczenie o odrzuceniu spadku będzie wobec niego bezskuteczne. A zatem np. jeśli dana osoba pożyczyła spadkodawcy pieniądze już po odrzuceniu spadku, to nie ma ona uprawnienia do kwestionowania skuteczności tego odrzucenia.
Wierzyciel, którego raz jeszcze podkreślmy wierzytelność istniała w chwili składania przez spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku, może złożyć do sądu pozew o uznanie tego oświadczenia za bezskuteczne. Istotne jest przy tym, że wygrana sprawa przez takiego wierzyciela doprowadzi wyłącznie do bezskuteczności odrzucenia spadku, wobec tego wierzyciela. A zatem nie będzie ona miała znaczenia dla innych wierzycieli, wobec których odrzucenie spadku pozostanie skuteczne, do chwili gdy sami go nie zakwestionują poprzez wytoczenie sprawy sądowej.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku może zostać uznane za bezskuteczne o ile wierzyciel wytoczy stosowne powództwo w terminie 6 miesięcy od chwili, gdy dowiedział się o odrzuceniu spadku. Jednocześnie termin do złożenia takiego powództwa nie może być dłuższy niż 3 lata od odrzucenia spadku. Oznacza, to że spóźnione będzie żądanie wierzyciela zgłoszone np. po 4 latach od złożenia przez spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku, nawet jeżeli temu wierzycielowi nie upłynął jeszcze 6 miesięczny termin liczony od momentu gdy dowiedział się o odrzuceniu spadku.
Warto przy tym zauważyć, iż wierzyciel nie ma obowiązku wykazywania przed sądem wiedzy spadkobiercy czy też jego motywacji dla odrzucenia spadku, a jedynie powinien udowodnić, że na skutek odrzucenia spadku doszło do jego pokrzywdzenia.
