Polski kodeks karny rozróżnia przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego oraz ścigane z oskarżenia prywatnego. Przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, to w skrócie takie czyny zabronione których ściganie prowadzone jest przez organ postępowania przygotowawczego (np. prokuratora) oraz których ściganie może zakończyć się wniesieniem przez organ postępowania przygotowawczego aktu oskarżenia.
To pokrzywdzony inicjuje postępowania sądowe o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. Pokrzywdzonemu przysługuje prawo sporządzenia i wniesienia bezpośrednio do sądu aktu oskarżenia przeciwko sprawcy.
Przykładem czynów ściganych z oskarżenia prywatnego jest zniesławienie, zniewaga, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie dłuższy niż 7 dni. Warto także zaważyć, iż istnieje możliwość, aby sprawę ściganą z oskarżenia prywatnego zainicjował prokurator. Dzieje się tak w sytuacji gdy wymaga tego interes społeczny. Postępowanie takie toczy się wówczas z urzędu, tak jak w sprawach z oskarżenia publicznego.
Należy wskazać, że ustawodawca w art. 488 kodeksu postępowania karnego wprowadził – inny niż akt oskarżenia – sposób wszczęcia sprawy karnej z oskarżenia prywatnego.
Zgodnie z treścią art. 488 § 1 kodeksu postępowania karnego
policja na żądanie pokrzywdzonego przyjmuje ustną lub
pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpiecza dowody,
po czym przesyła skargę do właściwego sądu.
Powyższe oznacza, że osoba pokrzywdzona przestępstwem ściganym z oskarżenia prywatnego może zwrócić się o pomoc także do policji poprzez złożenie odpowiedniej skargi. Pokrzywdzony może zwrócić się do policji w formie pisemnej lub w formie ustnej. Policja po przyjęciu skargi w formie ustnej, dokumentuje w formie protokołu.
Następnie, policja zobowiązana jest do przesłania przyjętej skargi do właściwego sądu.
Należy podkreślić, że policja przed przekazaniem skargi do sądu może podjąć działania mające na celu zabezpieczenie dowodów w sprawie, np. dokonać oględzin miejsca zdarzenia, ustalić dane osobowe sprawców.
Po wpłynięciu skargi do sądu, sąd może zlecić policji dokonanie określonych przez niego czynności dowodowych. Po ich dokonaniu, policja ma obowiązek przekazać wyniki do sądu. Wymaga podkreślenia, że sąd może zlecić policji dokonanie czynności dowodowych także wtedy gdy pokrzywdzony wniósł akt oskarżenia bezpośrednio do sądu.
