W poprzednim wpisie zostały omówione kwestie związane z dziedziczeniem przez małżonka w po orzeczeniu rozwodu, jak również kwestie związane z dziedziczeniem po małżonku, który zmarł w trakcie trwania postępowania rozwodowego (szerzej tutaj)
Dla przypomnienia należy wskazać, że nabycie spadku po mężu lub żonie może nastąpić na podstawie dziedziczenia ustawowego lub na podstawie testamentu.
Dziedzicznie spadku po mężu lub żonie z ustawy określają przepisy kodeksu cywilnego. O zasadach dziedziczenia na podstawie ustawy przez męża lub żonę można przeczytać tutaj. Dziedziczenie przez małżonka na podstawie testamentu następuje, gdy spadkodawca sporządzi ważny testament i przekaże w nim swój majątek na rzecz drugiego małżonka.
Zgodnie z przepisami prawa, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację.
Należy odróżnić separację orzeczoną przez sąd od separacji faktycznej, która w uproszczeniu polega na tym, że małżonkowie żyją w rozłączeniu, lecz nie uregulowali tego prawnie.
Orzeczenie separacji przez sąd ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód. Trzeba pamiętać jednak o tym, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa.
Istotne jest to, że małżonkowie pozostający w separacji nie dziedziczą po sobie, co wynika z treści art. 9351 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji.
Powyżej wskazana regulacja dotyczy separacji prawomocnie orzeczonych przez sąd. Nie ma ona zastosowania do separacji faktycznych.
Czy separacja ma wpływ na dziedziczenie ustawowe po mężu lub żonie?
Może zdarzyć się, że w trakcie trwania postępowania o orzeczenie separacji dojdzie do otwarcia spadku, tj. do śmierci jednego z małżonków. Zdarzenie to powoduje umorzenie postępowania o orzeczenie separacji.
Zgodnie z treścią art. 940 § 1 kodeksu cywilnego małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.
Separacja, podobnie jak rozwód, może zostać orzeczona z winy jednego z małżonków.
Przesłanki uprawniające do wyłączenia małżonka od dziedziczenia w przypadku wszczęcia za życia spadkodawcy sprawy o orzeczenie separacji są następujące:
Aby móc wyłączyć małżonka od dziedziczenia niezbędne jest wytoczenie powództwa przed sądem, który po przeanalizowaniu konkretnego stanu faktycznego sprawy podejmie decyzje czy zachodzą przesłanki do wyłączenia małżonka od dziedziczenia.
Legitymacja do wystąpienia z powództwem przysługuje każdemu z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem, tj. dzieciom spadkodawcy, rodzicom, rodzeństwu, dziadkom.
Powództwo o wyłączenie małżonka od dziedziczenia należy wnieść w odpowiednim terminie.
Zgodnie z treścią art. 940 § 2 kodeksu cywilnego termin ten wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.
Orzeczenie separacji nie ma wpływu na nabycie spadku przez małżonka po drugim małżonku (spadkodawcy). Prawomocne orzeczenie separacji lub powództwo o wyłączenie małżonka od dziedziczenia dotyczy dziedziczenia ustawowego, nie zaś dziedziczenia na podstawie testamentu.
