Czy separacja ma wpływ na dziedziczenie ustawowe po mężu lub żonie?

16-10-2022

Czy separacja ma wpływ na dziedziczenie ustawowe po mężu lub żonie?

W poprzednim wpisie zostały omówione kwestie związane z dziedziczeniem przez małżonka w po orzeczeniu rozwodu, jak również kwestie związane z dziedziczeniem po małżonku, który zmarł w trakcie trwania postępowania rozwodowego (szerzej tutaj)

Dla przypomnienia należy wskazać, że nabycie spadku po mężu lub żonie może nastąpić na podstawie dziedziczenia ustawowego lub na podstawie testamentu.

Dziedzicznie spadku po mężu lub żonie z ustawy określają przepisy kodeksu cywilnego. O zasadach dziedziczenia na podstawie ustawy przez męża lub żonę można przeczytać tutaj. Dziedziczenie przez małżonka na podstawie testamentu następuje, gdy spadkodawca sporządzi ważny testament i przekaże w nim swój majątek na rzecz drugiego małżonka.

Dziedziczenie ustawowe po orzeczeniu separacji pomiędzy małżonkami

Zgodnie z przepisami prawa, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację.

Należy odróżnić separację orzeczoną przez sąd od separacji faktycznej, która w uproszczeniu polega na tym, że małżonkowie żyją w rozłączeniu, lecz nie uregulowali tego prawnie.

Orzeczenie separacji przez sąd ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód. Trzeba pamiętać jednak o tym, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa.

Istotne jest to, że małżonkowie pozostający w separacji nie dziedziczą po sobie, co wynika z treści art. 9351 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji.

Powyżej wskazana regulacja dotyczy separacji prawomocnie orzeczonych przez sąd. Nie ma ona zastosowania do separacji faktycznych.

separacja dziedziczenie ustawowe po mężu lub żonie

Czy separacja ma wpływ na dziedziczenie ustawowe po mężu lub żonie?

Śmierć spadkodawcy w trakcie trwania postępowania o orzeczenie separacji

Może zdarzyć się, że w trakcie trwania postępowania o orzeczenie separacji dojdzie do otwarcia spadku, tj. do śmierci jednego z małżonków. Zdarzenie to powoduje umorzenie postępowania o orzeczenie separacji.

Zgodnie z treścią art. 940 § 1 kodeksu cywilnego małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.

Separacja, podobnie jak rozwód, może zostać orzeczona z winy jednego z małżonków.

Przesłanki uprawniające do wyłączenia małżonka od dziedziczenia w przypadku wszczęcia za życia spadkodawcy sprawy o orzeczenie separacji są następujące:

  • jeden z małżonków zmarł w trakcie sprawy o orzeczenie separacji,
  • małżonek wystąpił do sądu o orzeczenie separacji z winy drugiego małżonka lub małżonek pozwany w sprawie o separacje wystąpił o orzeczenie separacji z winy drugiego małżonka,
  • sprawa o orzeczenie separacji jest w toku,
  • żądanie orzeczenia separacji z winy drugiego małżonka było uzasadnione.

W jaki sposób dochodzi do wyłączenia małżonka od dziedziczenia?

Aby móc wyłączyć małżonka od dziedziczenia niezbędne jest wytoczenie powództwa przed sądem, który po przeanalizowaniu konkretnego stanu faktycznego sprawy podejmie decyzje czy zachodzą przesłanki do wyłączenia małżonka od dziedziczenia.

Kto może wytoczyć powództwo o wyłącznie małżonka od dziedziczenia?

Legitymacja do wystąpienia z powództwem przysługuje każdemu z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem, tj. dzieciom spadkodawcy, rodzicom, rodzeństwu, dziadkom.

Termin na wytoczenie powództwa o wyłączenie małżonka od dziedziczenia

Powództwo o wyłączenie małżonka od dziedziczenia należy wnieść w odpowiednim terminie.

Zgodnie z treścią art. 940 § 2 kodeksu cywilnego termin ten wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.

Czy separacja lub wyłączenie małżonka od dziedziczenia ma wpływ na testament?

Orzeczenie separacji nie ma wpływu na nabycie spadku przez małżonka po drugim małżonku (spadkodawcy). Prawomocne orzeczenie separacji lub powództwo o wyłączenie małżonka od dziedziczenia dotyczy dziedziczenia ustawowego, nie zaś dziedziczenia na podstawie testamentu.